Odszkodowanie i Czas najmu pojazdu zastępczego przy szkodzie całkowitej
Refundacja wydatków na najem pojazdu zastępczego przy szkodzie całkowitej
Refundacja kosztów związanych z najmem pojazdu zastępczego co do zasady należy do obowiązków podmiotu odpowiedzialnego za spowodowanie szkody, w tym zakładu ubezpieczeniowego w zakresie świadczonej odpowiedzialności gwarancyjnej z tytułu zawartej umowy odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Należy jednak zwrócić uwagę, iż wysokość należnego z tego tytułu odszkodowania w szczególności uzasadniony czas najmu różni się w zależności czy w wyniku zdarzenia doszło do szkody częściowej, czy też całkowitej.
Czas najmu pojazdu zastępczego przy szkodzie całkowitej - do kiedy uzasadniony jest najem pojazdu zastępczego w sytuacji braku ekonomicznego uzasadnienia naprawy pojazdu uszkodzonego był wielokrotnie podstawą sporów sądowych. W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego i w orzecznictwie sądów powszechnych dominującym stanowiskiem było, że okres celowego i ekonomicznie uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej w pojeździe obejmuje okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć analogiczny pojazd, ale nie później niż do dnia otrzymania świadczenia odszkodowawczego za szkodę całkowitą w pojeździe. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 września 2004 r. (IV CK 672/03). Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wskazanego wyroku podniósł, że „postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia, z tym, że tylko za okres między dniem zniszczenia a dniem, w którym poszkodowany może nabyć analogiczny pojazd, nie dłuższy jednak niż za czas do zapłaty odszkodowania”. Również w wyrokach sądów powszechnych można było spotkać się ze stanowiskiem, że terminem końcowym, za który przysługuje refundacja kosztów najmu pojazdu zastępczego, jest zawsze dzień spełnienia świadczenia odszkodowawczego za szkodę całkowitą w pojeździe.
Należy zwrócić uwagę na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r. , sygn. akt III CZP 76/13. Sąd podjął uchwałę następującej treści: „Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC p.p.m. obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego, jeżeli odszkodowanie ustalone zostało w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością pojazdu mechanicznego sprzed zdarzenia powodującego szkodę a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym, którego naprawa okazała się niemożliwa lub nieopłacalna (tzw. szkoda całkowita)”
Jak zatem wynika z powyższego, przywołane orzeczenia Sądu Najwyższego uzasadniają zatem wniosek, że Sąd Najwyższy w wykładni art. 361 § 2 k.c. odszedł od stanowiska, że dzień wypłaty odszkodowania za szkodę całkowitą w pojeździe najpóźniej i zawsze kończy odpowiedzialność cywilną sprawcy lub odpowiedzialność gwarancyjną ubezpieczyciela za poniesione przez poszkodowanego wydatki na najem pojazdu zastępczego.
Najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego uzasadnia wniosek, że czasem refundowanego najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej jest okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego w związku ze zniszczeniem posiadanego przez poszkodowanego pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć faktycznie i obiektywnie odtworzyć możliwość korzystania ze zniszczonej rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego o podobnej wartości rynkowej.
Okres ten może kończyć się wcześniej niż dzień wypłaty odszkodowania za szkodę w pojeździe, może kończyć się w dniu wypłaty tego rodzaju świadczenia odszkodowawczego, może również wykraczać poza dzień wypłaty odszkodowania za szkodę całkowitą w samochodzie. Zasada indywidualizacji odpowiedzialności za szkodę nakazuje każdorazowo ustalać i badać chwilę, w której możliwe było odtworzenie przez poszkodowanego możliwości korzystania z rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego.
Każdorazowo należy badać mierniki staranności poszkodowanego, jego obiektywne możliwości finansowe i osobiste, a także mierniki staranności ubezpieczyciela przy wykonaniu zobowiązania lub sposób jego współdziałania z poszkodowanym (terminowość wypłaty odszkodowania za szkodę w pojeździe, właściwe określenie wysokości odszkodowania czy udzielenie pomocy w zbyciu pozostałości powypadkowych). Należy przy tym podkreślić, uwzględniając zasadę indywidualnego badania każdego przypadku, inne mierniki staranności należy stosować względem osoby obeznanej z rynkiem motoryzacyjnym, w szczególności z jego segmentem w postaci obrotu pozostałościami powypadkowymi, a inne wobec poszkodowanego, który nie posiada doświadczenia w tym zakresie. Jeżeli zatem poszkodowany nie był w posiadaniu środków finansowych pozwalających na odtworzenie możliwości korzystania z rzeczy przed otrzymaniem świadczenia odszkodowawczego za szkodę w pojeździe lub przed otrzymaniem świadczenia odszkodowawczego i zbyciem pozostałości powypadkowych, a jednocześnie podejmował przy tym starania w celu zbycia pozostałości powypadkowych, to zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela może kończyć się w dniu, w którym poszkodowany obiektywnie mógł nabyć inny pojazd mechaniczny o podobnej wartości do zniszczonego.
W przypadku ewentualnych pytań Zapraszam do kontaktu
adw. Sebastian Możdrzeń
Dochodzenie odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego Kancelaria Adwokacka Rzeszów