Zgoda na udzielenie świadczenia medycznego, a naruszenie praw pacjenta

Zgoda na udzielenie świadczenia medycznego, a naruszenie praw pacjenta

W przypadku naruszenia prawa pacjenta do właściwej  informacji nierozerwalnie wiąże się naruszeniem prawa. W niniejszym artykule zostało poruszone czym powinna charakteryzować się właściwa zgoda na udzielenie świadczenia medycznego, kiedy dochodzi w tym zakresie do naruszeń prawa pacjenta i jakie wiążą się z tym konsekwencje prawne.

Przede wszystkim należy wskazać, iż niewadliwa zgoda musi być poprzedzona udzieleniem w przystępny sposób informacji o:

• rozpoznaniu,
• proponowanych metodach leczenia,
• rokowaniach.

Zgoda, która nie została  objaśniona jest wadliwa, nieważna z mocy prawa, co samo w sobie uzasadnia domaganie się zadośćuczynienia pieniężnego, o ile oczywiście naruszenie placówki medycznej jest zawinione. W wielu przypadkach, z uwagi na zawodowy charakter działalności osób wykonujących zawody medyczne, które są zobowiązane do prawidłowego udzielania informacji w zakresie posiadanych uprawnień (należy w tym miejscu wskazać między innymi art. 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, art. 31 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, art. 16 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej), a więc należy odwoływać się w ich przypadku do podwyższonego standardu należytej staranności (art. 355 § 2 k.c.). Wobec czego, w przypadku zaniechań dokonanych przez w/w osoby, których działanie winno charakteryzować się podwyższoną staranności można co do zasady domniemywać winę w omawianym zakresie.

Kancelaria Adwokacka w Rzeszowie

 Wobec czego, skoro udzielenie informacji w sposób przystępny jest obowiązkiem ustawowym, to jego naruszenie można uznać za zawinione, jako działanie niestaranne. Dlatego też, sam fakt wadliwości zgody uzasadnia przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej związanej z zadośćuczynieniem. Roszczenie w podobnym zakresie mogłoby być dochodzone także wówczas, gdy ryzyko było niewspółmierne do korzyści dla pacjenta, i to nawet wtedy, gdy lekarz działał zgodnie z zasadami wiedzy medycznej.

Niejednokrotnie naruszenie prawa do informacji i zgody może być również uznane za naruszające zbiorowe prawa pacjenta, jak choćby wówczas, gdy bez wiedzy i zgody pacjentów dochodzi do zamiennictwa leków w związku z rozstrzygnięciem przetargu na dostawę produktów leczniczych do szpitala. Zmiana leków powinna być traktowana jako nowe świadczenie zdrowotne, zatem zawinione naruszenie prawa do informacji i zgody w tym zakresie może uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia.

Zawinionym naruszeniem praw pacjenta, uzasadniającym przyznanie pieniężnego zadośćuczynienia jest także działanie z przekroczeniem zakresu zgody (poza przypadkiem określonym w art. 35 ustawy o zwodzie lekarza i lekarza dentysty), a także działanie bez zgody w sytuacjach, gdy prawo tego wyraźnie nie dopuszcza. Wskazanym wyjątkiem jest zatem sytuacja wymieniona w powyższym przepisie, tj. „Jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego albo stosowania metody leczniczej lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznie uzyskać zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego, lekarz ma prawo, bez uzyskania tej zgody, zmienić zakres zabiegu bądź metody leczenia lub diagnostyki w sposób umożliwiający uwzględnienie tych okoliczności. W takim przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności.

W omawianych sytuacjach, kiedy nie zachodzą sytuacje nagłe uwzględnione w przepisach ustawy, zadośćuczynienie przysługuje zatem za samo naruszenie prawa do samostanowienia i wywołaną przez to krzywdę. Ponieważ jest to roszczenie samodzielne, jego uwzględnienie nie jest uzależnione od tego, czy wskutek wadliwości zgody pacjent poniósł szkodę na osobie, czy od tego, czy sam zabieg został przeprowadzony (nie)prawidłowo.

Zadośćuczynienie będzie zasadne również wówczas, gdy pominięto konieczność uzyskania zgody zastępczej- w tym przypadku można wskazać na przedstawiciela ustawowego.

Jak zatem wynika z powyższych rozważań, samo dokonanie właściwej i omówionej informacji o świadczeniu medycznym ma wpływ na wyrażenie prawidłowej zgody, co może uzasadniać roszczenie z tytułu zadośćuczynienia. Jednocześnie roszczenie z tytułu zadośćuczynienia jest niezależne od wystąpienia szkody na osobie pacjenta.

Adw. Sebastian Możdrzeń

Kancelaria Adwokacka w Rzeszowie Adwokat Sebastian Możdrzeń obejmuje specjalizacja sprawy związane z dochodzeniem roszczeń za błędy medyczne, lekarskie, spory ze Szpitalami oraz innymi placówkami medycznymi,